Johan Arnold Daniëls, (Hoensbroek, 2 september 1738 - Schaesberg, 6 april 1799), beter bekend als S.J.P. Sleinada, was pastoor in de parochie van Schaesberg en auteur van het eerste boek over de Bokkenrijders: "Oorsprong, Oorzaeke, Bewys..."
Leven
Daniëls werd op 2 september 1738 geboren in de Dorpsstraat in Hoensbroek als zoon van schatheffer Arnold Daniëls en Catharina Meijers. Waarschijnlijk gebruikte Daniëls zelf ook de naam Arnold als voornaam. Een bloedverwant van hem is de schout van Hoensbroek, Jan Willem Franssen.
Pastoor Daniëls leefde in de tijd van de Bokkenrijdersprocessen; hij was vijf jaar oud toen in 1743 de eerste vervolgingsperiode in de Overloonse Bokkenrijdersprocessen begon, en drieëndertig toen het derde en laatste massaproces in Overloon van start ging. Het was een onzekere tijd in Limburg, vol armoede en misdaad. Te midden van die onzekerheid groeide Johan Arnold Daniëls op, als zeer gelovige, katholieke man. De vasthoudendheid aan zijn geloof en de verbetenheid over de toestand van zijn land en over de afkeurende mening van buitenstaanders, klinkt door in zijn boek.
We horen voor het eerst van Daniëls als hij 16 jaar is. Hij studeerde toen in het collegium Albertinum van de Dominicanen in Sittard. Daar werden in 1754 en 1756 toneelvoorstellingen opgevoerd. Daniëls speelde de rol van De Onschuld (Innocentia) in het toneelstuk 'De onoverwinnelijke Joseph geboren uit Jacob door God bestemd tot onderkoning van Egypte.' In 1763, toen hij 25 jaar was, werd hij in Roermond tot priester gewijd; hij studeerde daar godgeleerdheid op het seminarie (een universiteit voor de opleiding tot geestelijke). Na zijn priesterwijding was hij voor twee jaar kapelaan in Hoensbroek, zijn geboorteplaats, tot 1765.
Daarna droeg de grafelijke familie van Schaesberg hem voor als pastoor van Scheijdt, wat bij Schaesberg hoorde. Op 10 december 1771, een jaar na de arrestatie van Bokkenrijders-verdachte Joseph Keyser (de eerste arrestant van de derde vervolgingsperiode), wordt hij hier tot pastoor benoemd. Hij blijft hier werkzaam als pastoor tot zijn overlijden in 1799.
Op 6 april 1799 overlijdt pastoor Daniëls. Hij wordt begraven door zijn vriend pastoor Penners van Heerlen.
Sleinada
Een gedenkplaat in Schaesberg waar onder anderen J.A. Daniëls op wordt vernoemd.
Naar aanleiding van de Bokkenrijdersprocessen schrijft Johan Arnold Daniëls in 1779 een boek getiteld "Oorsprong, oorzaeke, bewys, en ondekkinge van een godlooze bezwoorne bende, nagtdieven en knevelaers, binnen de Landen van Over Maeze en aenpaelende landstreeken ontdekt met een nauwkeurig getal der geexecuteerde en vlugtelingen" of kortweg "Oorsprong, Oorzaeke, Bewys". Het is het eerste (non-fictie) boek over de Bokkenrijders. In dit werk geeft Daniëls zijn visie op de Bokkenrijdersprocessen en een gedeeltelijk verslag van de gebeurtenissen, voor zover hij die als buitenstaander kan reconstrueren.
Voor dit boek gebruikt Daniëls een pseudoniem, namelijk S.J.P. Sleinada. Als je "A. Daniëls" omdraait, krijg je Sleinada. S.J.P. staat omgedraaid voor P.I.S., Pastoor In Scheijdt.
Er is veel informatie in het boek die nu ahistorisch en onbetrouwbaar lijkt, zoals een anekdote waarin de Bokkenrijders op een geheime vergadering overleggen of zij Burg Rode bij Herzogenrath veilig kunnen aanvallen om Joseph Keyser en Peter Müller te bevrijden, maar het is desalniettemin erg waardevol, omdat het ons een idee geeft van hoe men in die tijd dacht over de Bokkenrijdersprocessen. Zo denkt Daniëls dat de veroordeelden inderdaad schuldig zijn, geeft hij de schuld aan het losbandige uitgaansleven van veel mannen in zijn omgeving, gelooft hij niet in de verhalen over vliegende bokken en ergert hij zich vooral aan de negatieve opinie die buitenstaanders door deze processen over Limburg krijgen. Ook neemt hij een lijst van veroordeelden op in zijn werk; het zijn er 123. Interessant is dat hij, in het laatste hoofdstuk van zijn boek, toegeeft dat er zelfs in die tijd al mensen zijn die twijfelen aan de validiteit van deze processen; zij vinden het ondenkbaar dat al die honderden veroordeelden inderdaad lid zouden zijn geweest van één grote bende.
De titelpagina van Sleinada's boek, "Oorsprong, Oorzaeke, Bewys".
Van het boek is tot nu toe alleen een Duitse vertaling verschenen. Project Bokkenrijders heeft in 2022 echter een transcriptie uitgegeven en werkt nog aan een Nederlandse hertaling.
Na zijn dood
In Hoensbroek en Schaesberg zijn enkele straten naar Daniëls vernoemd, namelijk twee Sleinadastraten en één Daniëlsstraat.
Reactie plaatsen
Reacties