Maria Notermans

Maria Notermans (Schinnen, februari 1725 - Onbekend) was een vermeend lid en leider van de Bokkenrijders en de vrouw van Balthasar Kirchhoffs.

Leven buiten de bende

Maria werd op 15 februari 1725 gedoopt te Schinnen als dochter van Paul Notermans en Cornelia Claessen. Over haar jeugd is weinig bekend. Op 8 februari 1763 trouwde ze met Balthasar Kirchhoffs te Merkstein. Zij was toen 37, Balthasar was 55 jaar oud. Ze kregen geen kinderen.

Een vergeten leider

Volgens de processen van andere vervolgden - van het proces van haarzelf is niks bewaard gebleven - was Maria Notermans lid van de Bokkenrijders tijdens de periode Overmaze-III. Er is echter ook een mogelijkheid dat Notermans een leider was van de bende, aangezien er in sommige bronnen naar haar wordt verwezen als de leider van de bende, zoals in een brief van 4 november 1774:

"Dat bij die zelve gelegentheid, de vrouw van gemelde Kerkhoff, die bij het plegen van de voornaamste Euveldaden tegenswoordig geweest is, en een gedeelte der Bende Commandeerde, onder de Naam van de Swarte Hoesaar op het voorsz. Monstrantie, waar voor de Roomschen anders, gelijk bekent is, zo veel eerbied hebben, haar water heeft gemaakt."

Dat zij een leider was van de Bokkenrijders, is goed mogelijk. Zowel haar man Balthasar Kirchhoffs als haar schoonbroer Joseph Kirchhoffs zijn als leider vervolgd. Peter Kirchhoffs, ook een schoonbroer, is als lid vervolgd. De Bokkenrijders waren een soort 'familiebedrijf', lijkt het wel.

Als ze met de bende op rooftocht uitging had zij volgens de processen doorgaans mannenkledij aan. Zo verklaart Peter Muller dat ze mannenschoenen aanhad en ook Leonard Louppen zegt dat ze als man gekleed was. Waarom is niet duidelijk, maar het is niet uit te sluiten dat ze dit deed om serieus genomen te worden binnen de bende, of om niet op te vallen.

Proces

De exacte datum waarop Maria Notermans is gearresteerd, is onbekend. Wel is zeker dat dit vóór 14 februari 1771 geweest moet zijn, aangezien Catharine Korvers dan een verklaring aflegt waarin ze zegt dat Notermans al gevangen zit. Echter, aangezien de enige genoemde arrestatiedata in de kloosterdagboeken vóór de 14e van 4 en 1 februari zijn, maar allen die op die data gearresteerd werden uit Ubach kwamen, moet Notermans wel in januari gearresteerd zijn. Het zou goed kunnen dat zij en haar man op dezelfde dag gearresteerd zijn; Balthasar Kirchhoffs werd ook in januari gearresteerd.

Over het verdere proces is niet veel bekend. Wel is bekend dat Notermans is ontsnapt uit de gevangenis, aangezien ze met regelmaat voorkomt op de lijsten van vervolgden als "Geëvadeerde". Ook Sleinada schrijft over haar ontsnapping, al is hij sceptisch of ze wel écht ontsnapt is:

“…of om beter te zeggen van heymlyk uytgelaeten te worden, vermits het gat in de tooren, waerdoor zy zou uytgebrooken zyn, zoo kleen was dat geenen mensch daer door kunde uytkruypen, nademael Mary een zware dikke vrouw was.”

Theorieën over de ontsnapping

Er zijn meerdere theorieën over de ontsnapping van Maria Notermans.

• Notermans is 'op eigen kracht' ontsnapt.
• Een of meerdere bewakers die bekend of bevriend waren met Notermans hebben haar vrijgelaten.
• De familie Kirchhoffs heeft bewakers omgekocht om Notermans vrij te laten of 'niet op te letten'.
• Er waren Bokkenrijders onder de bewakers, die een medelid of leider wilden redden.