Philip Hersseler (ook wel Filip(s) He(r)sseler) (c. 1755, Heerlerheide – 19 juli 1773, Heerlen) was de zoon van een vilder en vermeend Bokkenrijder. Net als zijn vader en zijn oom werd hij beschuldigd door andere verdachten.
Persoonlijk leven
Philip Hersseler werd geboren in Heerlen, op de Heerlerheide, en woonde daar met zijn ouders, Nicolaas Hersseler en Maria Catharina Ponts. Hij was ongehuwd. Net als zijn vader Nicolaas en zijn oom Dirk was hij een vilder. Hij had misschien twee, misschien zeven broers en zussen, geboren tussen 1747 en 1765. We weten weinig over hem, omdat hij pas 18 jaar was toen hij werd gearresteerd en de doodstraf kreeg. Het lijkt erop dat hij (samen met Joseph Keyser, die ook een jaar of 18 was) de jongste verdachte was uit het derde massaproces; de meeste veroordeelden waren al in de dertig, veertig of vijftig. (Ook in de eerdere vervolgingsperiode waren er enkele zeer jonge verdachten; Elisabeth Peters van 18, Peter Caspar Muyters van 17, Hendrik Potgens van 19, Nol Caldenberg van 19 en Joannes Hennix van 19.)
Zelf schreef hij zijn naam als Filips Hesseler. Hij kon dus (een beetje) schrijven.
Arrestatie
Op 12 mei 1773 keurden de schepenen van Heerlen de arrestatie van Philip Hersseler goed. Diezelfde dag werd hij gearresteerd in Neerbeek, waar hij waarschijnlijk op familiebezoek was. (Ook zijn oom Dirk woonde daar.) Hij werd overgebracht naar Valkenburg en opgesloten in het Landshuis. Amper twee maanden later kreeg hij het doodsvonnis. Zijn vader Nicolaas was op 1 mei met negen anderen gearresteerd, dus mogelijk wist Philip al wat hem boven het hoofd hing; maar het is ook goed mogelijk dat hij niet dacht dat zijn vader hem zou beschuldigen. Zijn vader probeerde dit ook lange tijd te vermijden, maar justitie bleef maar aandringen en vragen of zijn zoon Philip soms ook medeplichtig was. Na vier dagen tortuur en het noemen van meer dan honderd namen, noemde Nicolaas zijn zoon dan ook. Hij trok die bekentenis de volgende dag weer in, maar toch werd Philip gearresteerd en opgesloten in hetzelfde gebouw als zijn vader. Nicolaas werd ook gedwongen om zijn broer Dirk te beschuldigen; zo sloeg de vervolging over van Heerlen naar Elsloo en Beek.
Bekentenissen
Philip Hersseler wordt eerst zonder tortuur verhoord en geconfronteerd met Andries Gorné en Joannes Cordewener, die hem hadden beschuldigd. Hij wil niet bekennen. Op 5 juni 1773 wordt hem het vonnis tot de tortuur voorgelezen en krijgt hij de folterwerktuigen te zien. Dan begint hij toch te bekennen. De ondervragers gebruiken voor hem dezelfde vragenlijst als voor Nicolaas Creuwen, die tegelijk met zijn vader werd gearresteerd en later ook tegelijk zou worden opgehangen. Er stond op de vragenlijst aangegeven dat de vragen over overvallen van de periode tussen 1756 en 1763 alleen voor Creuwen bedoeld waren, maar toch kreeg ook Philip Hersseler ze voorgelegd en werd hij gedwongen die overvallen te bekennen. Hij moest dus bekennen dat hij als éénjarige en later ook als achtjarige had deelgenomen aan een overval. Die eerste beschuldiging verdween later uit het proces, maar hij werd wel mede veroordeeld voor de overval die hij als achtjarige gepleegd zou hebben. Hij vertelde dat hij door zijn vader met stokslagen gedwongen zou zijn om mee te gaan stelen, maar ontkende iets van de Bokkenrijderseed te weten.
Executie
Op 15 juli kreeg Philip het doodsvonnis. Op 19 juli 1773 werd Philip Hersseler samen met zes anderen opgehangen op de Heesberg in Heerlen.
Vonnis
Dit was het vonnis:
Sententie
In saake
Den WelEdelen Gestrengen
Heer en Mr. J.G. Farjon
Lt.-HoogDrossard deeses
Lands nomine officij Claeger
Tegens
Philip Hersseler
gedetineerde en Beklaagde
Visis Actis Als Naementlijk alle Acten en Actitaten en op alles geleth en Rijpelijk overwogen, Signanter d'Eijge Confessiens van den Beklaagde buijten Pijn en banden gedaan, waar uijt is blijkende, dat den voornoemde Beklaagde oud 18 Jaaren, geboortig aan de Heerlerheijde, van Professie eenen afdoender, sig Beneffens eene meenigte Godloose Complicen pligtig en handdaedig gemaakt heeft aan verscheijde geweldenarijen, huijsbraaken en Diefstallen en Signantelijk,
1 mo aan de violente huijsbraake en Diefstal in den Jaare 1763 gebeurt tot Wurm bij J.W. Görtz
Soo als ook 2do aan de violentiens en diefstal gecommitteert tot Heugen bij Millen
Item 3tio aan de huijsbraake, diefstal en mishandelinge geperpetreert in den Jaare 1770 bij de weduwe Jansen tot Immendorff
En vierdens aan de inbreuke en diefstal begaan bij de Pastoor tot Hunshoven
Verders 5to bij de mishandelinge en diefstal gebeurt tot Havert bij de juffrouw Steintjens
En laatstelijk aan de huijbraake en diefstal gecommitteert bij den Pastoor tot Hungen Lande van Gulik, alle meede in den Jaare 1770 voorgevallen
Deese nu sijnde feijten en euveldaeden dewelke in een land waar Justitie en Policie vigeert, niet konnen worden getollereert, maar ten uijtersten strafbaar sijn. Soo is 't, dat Schepenen der Vrijheijd en Hoofdbanke Heerlen in naeme en van wegens Haar Hoog Mogende D'Heeren Staaten-Generaal der VerEenigde Neederlanden ter maenisse van D'Heer Lt.-Schouth regt doende,
Condemneeren den gedetineerden om gebragt te worden ter plaatse daar men gewoon is Criminele Justitie te doen, en aldaar aen den ScherpRegter overgelevert sijnde anderen ten Exempel en afschrik met de Coorde gestraft te worden, dat er de Doot naevolgt en voorts sijn Doode Lichaem in een keten geklonken aan de Galge sal blijven hangen.
Den selven daartoe Condemneerende in de Costen en misen van Justitie ter onser taxatie en moderatie met verdere Confiscatie vangoederen.
Actum in Judicio Extraordinario binnen Heerlen den vijftienden Julij 1773 Coram de schepenen vCraan, Swildens, Pelt, vCotshuijsen, Wintgens, Landman en Nijssen
Ter ordonnantie
J.B. VCotzhuijsen
secretaris
Deese gepronuntieert en ter Executie gestelt den 19 volgende
Ita testor
J.B. VCotzhuijsen
secretaris
Referenties
1: Van Gehuchten, F. (2014). Bokkenrijders. De schande van Limburg. De derde en grootste bokkenrijdersvervolging, 1770-1778, Heerlen: Leon van Dorp. p. 246
2: Van Gehuchten, F. (2014). Bokkenrijders. De schande van Limburg. De derde en grootste bokkenrijdersvervolging, 1770-1778, Heerlen: Leon van Dorp. p. 99-102
3: Van Eekelen, J. (z.d.). Bokkenrijders en afstammelingen > Hersseler, Philip > Philip Hersseler, vilder in Heerlerheide, gefolterd, galg 1773. johnve.home.xs4all. Geraadpleegd op 7 oktober 2022, van https://johnve.home.xs4all.nl/AFS_2/A226.html#228
4: Van Eekelen, J. (z.d.). Bokkenrijders en afstammelingen > Hersseler, Nicolaas > Nicolaes Hersseler, vilder in Heerlerheide, gefolterd, executie 1773. johnve.home.xs4all. Geraadpleegd op 7 oktober 2022, van https://johnve.home.xs4all.nl/AFS_2/A226.html#227
5: Van Eekelen, J. (z.d.). Documenten Bokkenrijders > Processtukken > Vonnis Philip Hersseler, Heerlen 15 juli 1773 Rijckheyt Heerlen . Schepenbank Heerlen 1168. johnve.home.xs4all. Geraadpleegd op 7 oktober 2022, van https://johnve.home.xs4all.nl/docop/proc8/proc_K57c.html
Reactie plaatsen
Reacties